ထၢၼ်ႈငၢၼ်း ပၢႆးၸၢင်ႊ လႄႈ AI ၼႂ်းပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၵၢပ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇ

ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ - ၼၢင်းမူၺ်ဢိၼ်း

တွၼ်ႊႁုပ်ႈယေႃႈ

                  ပၢႆးၸၢင်ႊ လႄႈ AI  ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လႅၵ်ႈလၢႆႊမႃးတင်းၼမ်တေႉတေႉ။ တႄႇဢဝ် ပိူင်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း ၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉ တေႃႇထိုင်ၶိူင်ႈၸႂ်ႉ ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း AI သေ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၶိုပ်ႈၼႃႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ မႃးမူၼ်ႉမႄးလႅၵ်ႈလၢႆႊ လွၵ်း လၢႆးၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်သွၼ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းဢိၵ်ႇမေႃသွၼ်ၶဝ်ဝႆႉယူႇ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈၼႆႉ တေလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း ၼႃႈၵၢၼ် AI လႄႈ ပၢႆးယွတ်ႇမၢႆ (Digital) ၼႂ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လႄႈ ပၢႆးၸၢင်ႊ ဢၼ်ၵႆႉၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉ ဢိၵ်ႇတင်း ၽွၼ်းလီပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉ တီႈၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်း လႄႈ တူဝ်ယၢင်ႇၸိူဝ်းဢၼ်ပႆႇႁိုင်ၼၼ်ႉယူႇ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းသိုပ်ႇဝႆႉၼၵ်းၼိူဝ် လွင်ႈဢၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ တေၸၢင်ႊၵေႈလိတ်ႈပၼ် လွင်ႈၶွင်ႈၶမ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လႄႈ ႁႂ်ႈမီး လွင်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ၼမ်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ၶူၵ်ႇၵေႃတႆး - ထၢၼ်ႈငၢၼ်း ပၢႆးၸၢင်ႊ လႄႈ AI ၼႂ်းပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၵၢပ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇ

လုတ်ႇလူင်းၽိုၼ်လိၵ်ႈတီႈၼႆႉ

တွၼ်ႊၼမ်း

                  ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼႆႉ လႆႈသၢင်ႇပဵၼ်မႃး ၸွမ်းၼင်ႇတၢင်းလူဝ်ႇတူင်ႇဝိူင်းၵူၼ်း လႄႈ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မႂ်ႇသုင်ပၢႆးၸၢင်ႊ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၸူဝ်ႊပၢၵ်ႇပီႊ 21 ၼႆႉ လွင်ႈဢဝ်ပၢႆးယွတ်ႇမၢႆ Digital လႄႈ AI မႃးႁူမ်ႈၵၼ်ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်သွၼ် ၵၢၼ် ႁဵၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႊမႃး။ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶိူင်ႈၽိူမ်ႉထႅမ်မဵဝ်းလဵဝ်ၵွၺ်း၊ မၼ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈဢၼ်ဢမ်ႇမီးဢမ်ႇ ပဵၼ် ၼႂ်းပိူင်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇပၢၼ်မႂ်ႇယဝ်ႉ။ တၢင်း လမ်ႇလွင်ႈၶဝ်ၼႆႉ လႆႈႁၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းမႃး ၽွင်းမိူဝ်ႈတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၽႄႊမႃးသေ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းသွၼ် ပၺ်ႇၺႃႇၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉၵေႃႈ လႆႈပဵၼ်မႃးလၢႆးၵၢၼ် ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇပိူင်ပိုၼ်ႉငဝ်ႈတွၼ်ႊတႃႇ ၵူၼ်းႁူဝ် လၢၼ်ႉၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉယူႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

                  ဢိင်လူၺ်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉပၢႆးၸၢင်ႊ ဢၼ်ၶၢမ်ႈပူၼ်ႉလႆႈ လွင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈ ၾၢႆႇၼႃႈလိၼ်၊ ၾၢႆႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီး လႄႈ ၾၢႆႇ လွင်ႈတူဝ်ႁၢင်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းတင်းလၢႆ ၶဝ်ႈထိုင်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇမႃးလႆႈ လိူဝ်သေၵူႊပွၵ်ႈယဝ်ႉ။ ဝႃႈၼၼ်သေ တႃႉၵေႃႈ လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႊၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈမီးလွင်ႈသဵင်ႇတႃႉမႃးၸွမ်း၊ မိူၼ်ၼင်ႇဝႃႈ- လူဝ်ႇၽိုၵ်းပၼ် ႁႂ်ႈၽူႈၽိုၵ်းသွၼ် ၼင်ႇ- မေႃသွၼ်ၶဝ် ႁႂ်ႈမေႃၸႂ်ႉတိုဝ်းၶိူင်ႈမိုဝ်း တႃႇသွၼ်ၼိူဝ်ၼႅင်ႈ ၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈႁူဝ်ၼႆႉ တေလဵပ်ႈႁဵၼ်း တူၺ်းၵႂႃႇ လွင်ႈထၢၼ်ႈငၢၼ်း AI လႄႈ ပၢႆးၸၢင်ႊယွတ်ႇမၢႆ၊ ႁူမ်ႈပႃးလၢႆး ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉ လႄႈ တိုဝ်ႉ တၢင်းဢၼ်တေၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်  ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း လႄႈ ၽူႈပူင်သွၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထၢၼ်ႈငၢၼ်း AI ၼႂ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ

                  AI ၼႆႉ ပဵၼ်မႃးပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်း ဢၼ်မီးဢဵၼ်ႁႅင်း တႃႇတေၵေႈလိတ်ႈလွင်ႈသဵင်ႇတႃႉ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ ၼႂ်းၵၢၼ် ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼၼ်ႉမႃး။ လွင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ဢၼ်မီးၽွၼ်းယွၼ်ႈႁႅင်းႁႅင်းဢၼ်ၼိူင်ႈတႄႉ ပဵၼ်လွင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ႁႂ်ႈမႅၼ်ႈၸွမ်း တၢင်းလူဝ်ႇၵူၼ်းၵေႃႉလႂ်ၵေႃႉၼၼ်ႉ ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းဢၼ် မႅၼ်ႈၸွမ်းတၢင်းလူဝ်ႇၵေႃႉလႂ်ၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢၼ် ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပိူင်ၵၢၼ်မဵဝ်းဢၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈတၢင်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းမၼ်း မႅၼ်ႈငမ်ႇတေႃႇ တၢင်းလူဝ်ႇလုၵ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႉလႂ် ၵေႃႉၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ DreamBox ၶဝ်လႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်း AI  တႃႇထတ်းသၢင်ၸၵ်းယွၺ်ႈ လွင်ႈႁႅင်းႁဵၼ်းၽူႈလဵပ်ႈ ႁဵၼ်းၶဝ်သေ လႄႈ မႄးလၢႆႊႁႃၵၼ်ႊသွၼ် ႁႂ်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းၸၼ်ႉထၢၼ်ႈလွင်ႈပွင်ႇၸႂ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ၼႆႉၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။

                  AI ၼႆႉ မၼ်းၸွၺ်ႈထႅမ်ပၼ်  ၼႂ်းသၢႆၵၢၼ်ၸတ်းၵၢၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢၼ်ပၼ်ဝၢၵ်ႈ၊ ၵၢၼ်တမ်းလွၵ်းယၢမ်း လႄႈ ၵၢၼ်ၵဵပ်း သဵၼ်ႈမၢႆ ၽူႈၶိုတ်ႈႁွင်ႈႁဵၼ်းယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽူႈၽိုၵ်းသွၼ်ၶဝ် တိူဝ်းလႆႈပၵ်းၸႂ်ၼိူဝ် ၵၢၼ်သွၼ် လႄႈ ၵၢၼ်ပိၼ်ႇပၢႆႇတုမ်ႉတွပ်ႇ ၵပ်းသၢၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉ AI ၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈႁူမ်ႉမိုဝ်းတိူဝ်း တွၼ်းမႃး လူၺ်ႈၶျႅတ်ႉၿွတ်ႉ (chat-bots) လႄႈ မေႃသွၼ်ယိူင်ႈမိူၼ်တေႉ(virtual tutors) ၸိူဝ်းၼႆႉပႃး။ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢၼ်သွၼ်ပၼ်ၵေႃႉတေႃႇၵေႃႉသေ ပၼ်ၶေႃႈတွပ်ႇၵမ်းလဵဝ် လႄႈ ဢိၵ်ႇသပ်းလႅင်းၼေ ၶေႃႈ ထၢမ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။

                  ၼႃႈၵၢၼ်လွင်ႈယႂ်ႇ AI ထႅင်ႈဢၼ်ၼိူင်ႈတႄႉ ပဵၼ်ၼႂ်းၵၢၼ်ထတ်းသၢင်သေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢတ်ႈ လၢမ်းၼႆၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ထတ်း သၢင်ၸၵ်းယွၺ်ႈတူၺ်း ၶေႃႈမုၼ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းသေယဝ်ႉ AI ၸၢင်ႊမၢႆႊႁႃ လွင်ႈဢၼ်ၸၢင်ႊပဵၼ် လွင်ႈၶွင်ႈ ၶမ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း လႄႈ ၸၢင်ႊၶၢတ်ႈလၢမ်းလႆႈ ၽွၼ်းလႆႈၵၢၼ်ႁဵၼ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်း။ မေႃသွၼ်ၶဝ် ၸၢင်ႊၸႂ်ႉတိုဝ်းၶေႃႈမုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပၼ်တၢင်းၵမ်ႉထႅမ်လႆႈဝႆးဝႆး၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းၸၢင်ႊယုၵ်ႉမုၼ်းပၼ် ၼမ်ႉၵတ်ႉလုၵ်ႈႁဵၼ်းတင်းလူမ်ႈ ႁႂ်ႈ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃး။

ထၢၼ်ႈငၢၼ်း ပၢႆးၸၢင်ႊ Digital ၼႂ်းၵၢၼ်သွၼ်ႁဵၼ်း

                  ပၢႆးၸၢင်ႊ Digital ၼႆႉ လႅၵ်ႈလၢႆႊပၼ် လၢႆးသွၼ်ၵဝ်ႇၵဝ်ႇသေ၊ ယုၵ်ႉမုၼ်းႁႂ်ႈမီးလွင်ႈပိၼ်ႇပၢႆႇတုမ်ႇတွပ်ႇၵပ်း သၢၼ်ၵၼ် လႄႈ မီးလွင်ႈၵူႊၵေႃႉႁူမ်ႈပႃး( Inclusivity) ၼမ်လိူဝ်မႃး။ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ Google Classroom လႄႈ Microsoft Teams ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမေႃသွၼ်ၶဝ် ပိုၼ်ႊပၼ်ၶိူင်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်း၊ ပၼ်ၵၢၼ်ႁိူၼ်း လႄႈ ပၼ်ၶေႃႈ တွပ်ႇၸွမ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၼၼ်ႉလႆႈမႃး။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶိူင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းလႄႈ မေႃသွၼ်ၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ် လႆႈလီ လီငၢမ်းငၢမ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်းသိုပ်ႇမႄႇႁဵၼ်းလႆႈၵႂႃႇၼွၵ်ႈႁွင်ႈ ႁဵၼ်းယူႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

                  ႁူဝ်ၶေႃႈ ဢၼ်တေၸၢင်ႊႁူမ်ႈတုမ်ႉတွပ်ႇၸွမ်းလႆႈ မိူၼ်ၼင်ႇငဝ်းႁၢင်ႊသဵင်လႂ်၊ လွင်ႈလႆႈယိၼ်ႇယိူင်ႈႁဵတ်းၸွမ်း (simulations )တူၺ်းလႂ် လႄႈ ၵဵမ်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၸၼ်ၸႂ်တေႃႇ လုၵ်ႈႁဵၼ်းလၢႆလၢႆသႅၼ်းဝႆႉယူႇ။  ၸိူဝ်း ဢၼ် မေႃ ႁဵၼ်းႁူႉလူၺ်ႈ တႃႁၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႊႁဵၼ်းႁူႉလႆႈတီႈ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ပဵၼ်သိုဝ်ႇလၢႆလၢႆမဵဝ်း (multimedia) သေ ၸိူဝ်းဢၼ်မေႃႁဵၼ်းၸွမ်းတူဝ် ထူပ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၶိူင်ႈမိုဝ်းဢၼ်လႆႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵမ်းသိုဝ်ႈ။ တူဝ်ယၢင်ႇ - ႁွင်ႈသၢင်ႈဢၼ်ယိူင်ႈမိူၼ် (virtual labs)ၼႆႉ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ၸၢင်ႊၸၢမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ထတ်းၸၢမ်းတူၺ်းလႆႈ လူၺ်ႈဢမ်ႇ မီးၽေးသင် လၢႆလၢႆပွၵ်ႈလၢႆလၢႆၵမ်းသေဢမ်ႇၵႃး၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶဝ် တိူဝ်းပွင်ႇၸႂ် ၶေႃႈႁပ်ႉႁၼ်ဢၼ် သပ်းသွၼ်ႉၼၼ်ႉပႃးယူႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

                  လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပၢႆးၸၢင်ႊ Digital ၼႆႉ ၵမ်ႉၸွၺ်ႈပၼ် ၵၢၼ်ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်ႁဵၼ်းလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈ ႁဵၼ်း ၸိူဝ်းတီႈ ယူႇ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်ႁဵတ်း (project) ၸွမ်းၵၼ်လႆႈ။ တင်းၶိူင်ႈမိုဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၽိုၼ်လိၵ်ႈဢၼ် ၽႄပၼ်ၵၼ် လႄႈ ၽႅၼ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်း (discussion board)ၸိူဝ်းၼႆႉသေ၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ၸၢင်ႊႁူမ်ႈတင်းဢူၺ်း ၵေႃႉ ၶဝ်သေ ႁဵၼ်းႁူႉလႆႈလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယုၵ်ႉ လဝ်ပၼ် ၼမ်ႉၵတ်ႉ ၵၢၼ်ဝူၼ်ႉထတ်းသၢင် လႄႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉၵၢၼ်ႁဵတ်းၸွမ်း ၸုမ်းပႃး ယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

AI လႄႈ ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉ

                  ၼႂ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉၼႆႉ AI ပဵၼ်တူဝ်ဢၼ်သၢင်ႈလွၵ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႊ ယႂ်ႇလူင်ဢၼ်ၼိူင်ႈ ဝႆႉ ယူႇ။ ပလႅတ်ႉၾွမ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း ဢၼ်မေႃလႅၵ်ႈလၢႆႊၸွမ်းတၢင်းလူဝ်ႇ ၽူႈႁဵၼ်းမၼ်း ၸိူဝ်ႉၼင်ႇ Knewton personalize content delivery ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ၸၢင်ႊတိူဝ်းပၵ်းၸႂ်လႆႈ ၼႂ်လႅၼ်ႊတွၼ်ႊ ဢၼ်ၶဝ်လူဝ်ႇတိူဝ်းႁုၼ်ႈမုၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။  ပိူင်ၵၼ်ႁဵၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ တိူဝ်းၶူင်ႊသၢင်ႈပၼ်ၶၵ်ႉၵၢၼ်ႁဵၼ်း  ဢၼ်ႁႂ်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်းတိူဝ်းမီးလွင်ႈထိုင်တီႈ (effective) ဢိၵ်ႇ လွင်ႈထိုင်ၽွၼ်း(efficiency)ၼိူဝ်ႁူဝ်ၶေႃႈ ဢၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းသမ်ႉ ပေႃးလူင်ႉလႅၼ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယူႇ ယဝ်ႉ။

                  AI ယင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၶၵ်ႉၵၢၼ်ထတ်းထိၼ် လႄႈ ၵၢၼ်ပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ် ၼိူဝ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း လႆႈၵမ်းသိုဝ်ႈ။ မေႃသွၼ် ဢမ်ႇပေႃးလႆႈ သဵင်ႈၶၢဝ်းသုမ်းယၢမ်းသေဢမ်ႇၵႃး လုၵ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႈ လႆႈႁပ်ႉၽွၼ်းလႆႈမၼ်းၵမ်းလဵဝ်။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ဢဝ်ၶိူင်ႈ AI သေ  ထတ်းပၼ် လၢႆးတႅမ်ႈလိၵ်ႈပွင်သေ ပၼ်ၶေႃႈတုမ်ႉတွပ်ႇၶိုၼ်း တီႈလူဝ်ႇသိုပ်ႇႁုၼ်ႈမုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉလႂ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

                  လိူဝ်ၼၼ်ႉ လွင်ႈတၢင်းဢၼ် ဢၼ်ၸႂ်ႉ AI သၢင်ႈမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမေႃသွၼ်ၶဝ် ၸၢင်ႊႁဵတ်းဢွၵ်ႇ လႆႈၶေႃႈထၢမ်၊ ၸၢင်ႊႁဵၼ်းဢွၵ်ႇလႆႈ ၶေႃႈၼမ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း လႄႈ ဢိၵ်ႇတင်းၽႅၼ်ၵၢၼ် ၵၼ်ႊသွၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉပႃး။ ၵွပ်ႈ ပိူဝ်ႈလႆႈလူတ်းယွမ်း လွင်ႈတူဝ်မေႃသွၼ် တေလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ  မေႃသွၼ်ၶဝ်ၸၢင်ႊပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်း တႃႇႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵၢၼ်သွၼ် လႄႈ တႃႇလုၵ်ႈ ႁဵၼ်း တေၶဝ်ႈၸႂ်ၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းမႃးၼႆၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ပၢႆးၸၢင်ႊ ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း တႃႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉ

                  ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉၼႆႉ မၼ်းဢိင်ၼိူဝ် ပၢႆးၸၢင်ႊဢၼ်ၶိုတ်းၵၢပ်ႈလၢႆလၢႆဢၼ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်း ႁူႉ ထိုင်တီႈ လႆႈလီယဝ်ႉ။ လွၵ်းလၢႆးၸတ်းၵၢၼ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း (LMS) မိူၼ်ၼင်ႇ Moodle  လႄႈ Blackboard  ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈ ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆးလမ်ႇ လွင်ႈ တႃႇႁၢင်ႈႁႅၼ်းၶိူင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးႁဵၼ်း၊ တႃႇထတ်းတူၺ်းၸွမ်းလွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ လုၵ်ႈႁဵၼ်း လႄႈ တႃႇၸွၺ်ႈထႅမ်ၼႂ်းၵၢၼ်ၵပ်းသၢၼ် ၸူးလုၵ်ႈႁဵၼ်းယဝ်ႉ။

                  ၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း တႃႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ဢၼ်ပႃးငဝ်းႁၢင်ႊသဵင် ၼင်ႇ Zoom လႄႈ Microsoft Teams ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ် ၶိူင်ႈၸႂ်ႉ တိုဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးဢမ်ႇပဵၼ် တႃႇၼႂ်းၵၢၼ်သွၼ်ႁဵတ်းယဝ်ႉ။  ၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပၼ်ႁႂ်ႈတူဝ်မေႃသွၼ် ၵုမ်း ထိင်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းလႂ်၊ ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၸုမ်း လႄႈ တေႃႇထိုင် ဢတ်းမၢႆဝႆႉပၢင်သွၼ် တႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းမိူဝ်းၼႃႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

                  ပၢႆးၸၢင်ႊ ဢၼ်ဢွၵ်ႇမႃး မိူၼ်ၼင်ႇ Augmented reality (AR) လႄႈ Virtual Reality ၸိူဝ်းၼႆႉ လႅၵ်ႈလၢႆႊ ပၼ် လၢႆးသွၼ် ပၢႆးၾၢႆႇတင်းလၢႆမႃး။ မိူၼ်ၼင်ႇ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၾၢႆႇပၢႆးယႃႈယႃၶဝ်  ၸၢင်ႊၸႂ်ႉတိုဝ်း VR သေ ႁဵတ်းယိူင်ႈမိူၼ် ၵၢၼ်ၽႃႇတတ်း၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်း ပၢႆးၸၢင်ႊၾူးၵၢၼ် (engineering)  ၶဝ်သမ်ႉ ၸၢင်ႊလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိူင် 3D ၶွင်ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ ဢၼ် သပ်းသွၼ်ႉလႆႈၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၢႆးႁဵတ်းတူဝ်ထူပ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတိူဝ်းမီးလွင်ႈပွင်ႇၸႂ် လႄႈ တၢင်းႁူႉၼမ်တိူဝ်းမႃး (Singh et al., 2021)။

                  ပလႅတ်ႉၾွမ်းပိူင်ၵၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵဵမ်း မိူၼ်ၼင်ႇ Kahoot လႄႈ Quizizz ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်းလီ မူၼ်ႊ သိူဝ်း။ လွင်ႈလႆႈဝၢၵ်ႈ၊ လွင်ႈမီးပႅၼ်ႈပုၼ်းၼႄလွင်ႈၼၢမ်းၼႃႈ၊ လႄႈ သူးၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ၶဝ်ႈပႃး တူင်ႉၼိုင်ၸွမ်းၼႂ်းလွင်ႈတၢင်း ၵၼ်ႊႁဵၼ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတိူဝ်းမီးလွင်ႈ ႁူမ်ႈ သၢင်ႈၼမ်လိူဝ်မႃး။

ၽွၼ်းလီၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉ

                  ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼႅင်ႈၾႃႉၼႆႉ မၼ်းမီးၽွၼ်းလီ လိူဝ်သေပိူင်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၸွမ်းလၢႆးၵဝ်ႇၵွၼ်ႇ။ လွင်ႈမီးတၢင်းယွၼ်ႇ ယၢၼ်းလႆႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽွၼ်းလီလူင်တေႉတေႉ၊ ယွၼ်ႉဝႃႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် တေၸၢင်ႊလဵပ်ႈႁဵၼ်းလႆႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ႁႅင်းပဵၼ် လႆႈ လႄႈ လွၵ်းယၢမ်းတၼ်းၶဝ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼင်ႇၼႆၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ပဵၼ်ဢၼ်ၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်းပုၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်း ၸိူဝ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ဝႆႉ လႄႈ တႃႇၵူၼ်းၸိူဝ်း ဢၼ် ယူႇႁၢင်ႇၵႆၶူးၵႆဝဵင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

                  ၵႃႊၸႂ်ႉၸၢႆႇၵေႃႈ ပဵၼ်ၽွၼ်းလီထႅင်ႈဢၼ်ၼိူင်ႈယဝ်ႉ။ ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉၼႆႉ လူတ်းယွမ်းပၼ်လႆႈ ၵႃႊၸႂ်ႉၸၢႆႇၵၢၼ် ၵႂႃႇၵၢၼ်မႃး၊ လူတ်းယွမ်းၵႃႊၸႂ်ႉၸၢႆႇတီႈယူႇတီႈသဝ်း လႄႈ ၵႃႊၸႂ်ႉၸၢႆႇ တႃႇၽိုၼ်လိၵ်ႈ ဢၼ်တေ ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈႁူင်းႁဵၼ်းၼႆၵေႃႈ ၸၢင်ႊလူတ်းယွမ်းလႆႈၵႃႊၸႂ်ႉၸၢႆႇၼိူဝ်ယူင်ႉသၢင်ႈပိုၼ်ႉ ထၢၼ် လူၺ်ႈပူင်သွၼ်ပၼ်လႆႈ တၢင်းဢွၼ်ႇလၢႆး (ၼႅင်ႈၾႃႉ) ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

                  လွင်ႈၶဝ်ႈထိုင်လႆႈ ပၢႆးႁဵၼ်းလၢၵ်ႇလၢႆၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈလီလူင်ဢၼ်ၼိူင်ႈယဝ်ႉ။  လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ၸၢင်ႊလဝ်ႊ ႁဵၼ်းလႆႈၼႂ်း ၶူင်းၵၢၼ်(programs) တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ၸၼ်ႉလူင်ၸိၵ်းၸွမ် ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉလႆႈ။ လွင်ႈၶဝ်ႈထိုင်လႆႈၸၼ်ႉ လုမ်ႈၾႃႉၼင်ႇၼႆၼႆႉ ပၼ် တိုဝ်ႉတၢင်း ဢၼ်တေဢမ်ႇၸၢင်ႊမီးလႆႈ ၼႂ်းတူင်ႇပိုၼ်ႉတီႈႁဝ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

                  လိုၼ်းသုတ်း ၵၢၼ်ႁဵၼ်းသွၼ် ၼိူဝ်ၼႅင်ႈၾႃႉၼႆႉ ၸွၺ်ႈထႅမ်ပၼ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ႁႂ်ႈမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ၊ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႂ်ႉတိုဝ်းၶိူင်ႈ digital လႄႈ မေႃယူႇသဝ်းလႆႈၼႂ်းသိုင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉဢၼ်ယိူင်ႈမိူၼ်တေႉ(virtual environment) တင်းလၢႆ ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။  ၼမ်ႉၵတ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်မီးတၢင်းလမ်ႇလွင်ႈမႃးႁႅင်းႁႅင်း ၼႂ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ဢၼ်လူဝ်ႇႁႅင်းၵၢၼ် ၸိူဝ်းလူင်ႉလႅၼ်ႇပၢႆးၸၢင်ႊၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး၊ ပဵၼ်ၼမ်ႉၵတ်ႉ မဵဝ်းဢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းပၼ် ႁႂ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် တူဝ်ႈတၼ်း တႃႇၵၢၼ်ငၢၼ်းၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်း ၼႃႈပႃးယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တွၼ်ႊလူပ်းလိုၼ်း (Conclusion)

                  လွင်ႈဢဝ် AI လႄႈ ပၢႆးယွတ်ႇမၢႆ (Digital) မႃးႁူမ်ႈၵၼ် ၼႂ်းပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႊ ဢၼ်ထၢင်ႇ ၸႅင်ႈ ၼႂ်းလွင်ႈ ဝႃႈတေႁဵတ်းႁိုဝ်သွၼ်၊ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ႁဵၼ်းတၢင်းႁူႉ ၼႆယဝ်ႉ။ လူၺ်ႈလွင်ႈ ပၼ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း ဢၼ်မႅၼ်ႈ ငမ်ႇၸွမ်း တၢင်းလူဝ်ႇသူၼ်ႇတူဝ်၊ လူၺ်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းၶဝ်ႈထိုင်လႆႈ လႄႈ ပူၵ်းပွင်ပၼ် လွင်ႈၶဝ်ႈၸႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၶိူင်ႈ မိုဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးယႃႉပႅတ်ႈ လွင်ႈႁႄႉ ႁမ်ႈသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း တိူဝ်းၶဝ်ႈပႃးမႃးၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼမ်မႃး။ ၵူၺ်းၵႃႊ လွင်ႈသဵင်ႇတႃႉ မိူၼ်ၼင်ႇ လွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄ Digital လႄႈ လွင်ႈဝူၼ်ႉသွၼ်ႇၾၢႆႇတိုဝ်းၵမ်ႊၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ တေလႆႈၵေႈ လိတ်ႈၵႂႃႇ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူႊၾၢႆႇၾၢႆႇ ပေႃးတေၶဝ်ႈထိုင်လႆႈ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၶိုပ်ႈၼႃႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၽဵင်ႇၽဵင်ႇပဵင်းပဵင်းၵၼ်ၼႆ ယူႇ။

                  ၸွမ်းလူၺ်ႈပၢႆးၸၢင်ႊ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးတိၵ်းတိၵ်းသေ မၼ်းၵေႃႈမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ တႃႇတေလႅၵ်ႈလၢႆႊပၢႆးပၺ်ႇ ၺႃႇႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးထႅင်ႈ။ ၽူႈတမ်းဝၢင်းပိူင်လၵ်းၼမ်းၶဝ်၊ မေႃသွၼ်ၶဝ် လႄႈ ၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၶဝ် တေလႆႈႁူမ်ႈ ၵၼ်ၸႂ်ႉ တိုဝ်း  ဢဵၼ်ႁႅင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈမီးၽွၼ်းလီသေ ႁႂ်ႈပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ သိုပ်ႇပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်း တႃႇသၢင်ႈတၢင်ႉႁႅင်း လႄႈ တႃႇလွင်ႈ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၶိုပ်ႈၼႃႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းလူင်တင်းလူမ်ႈယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

… … …

ၽိုၼ်ဢၢင်ႈဢိင်

·       Holmes, W., Bialik, M., & Fadel, C. (2019). Artificial intelligence in education: Promises and implications for teaching and learning. Center for Curriculum Redesign.

·       Knewton. (2020). How AI is changing online learning. Retrieved from www.knewton.com.

·       Mishra, L., Gupta, T., & Shree, A. (2020). Online teaching-learning in higher education during lockdown period of COVID-19 pandemic. International Journal of Educational Research Open, 1. https://doi.org/10.1016/j.ijedro.2020.100012

·       Singh, R., Kumar, P., & Sharma, N. (2021). The role of AR/VR in online education: An empirical study. Education and Information Technologies, 26, 2345–2367. https://doi.org/10.1007/s10639-020-10348-2

·       UNESCO. (2022). The future of education post-COVID-19: Embracing digital technologies for sustainable learning.

·       Yang, S., Zhang, Y., & Chen, H. (2021). Adaptive learning systems and their impact on education. Journal of Educational Technology, 38(2), 123–137. https://doi.org/10.1007/s10857-021-09499-3